آموزش با زبان ساده / مبحث خونریزی

مروری بر دستگاه گردش خون :

زندگی انسان بستگی به خونرسانی کامل و همیشگی دارد لذا درک اینکه چگونه خون در اختیار سلولها قرار می گیرد و اینکه چگونه می توان خونریزی را سریع و متناسب متوقف نمود، ضروری است.

 دستگاه گردش خون از 3 جزء عمده زیر تشکیل شده است :

1- قلب

2- رگهای خونی

3- خون

 

خون چیست ؟

خون از دو قسمت مایع [پلاسمایی( 55% )] و جامد [سلولی( 45% )] تشکیل و میانگین

خون از طریق رگهای خونی (عروق) در سراسر بدن منتشر و به تمام نقاط بدن می رسد

 

اثرات خونریزی بر بدن : 

خونریزی اثرات زیر را به دنبال دارد :

1- از دست رفتن گلبول های قرمز که موجب کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها می گردد.

2- کاهش حجم خون که منجر به کاهش فشار خون می شود.

3- جهت جبران افت فشار خون، تعداد ضربان قلب افزایش می یابد.

4- چون خون کمتری برای پمپ کردن وجود دارد، لذا فشار خون در هر ضربه قلب کاهش می یابد.

 

انواع خونریزی:

الف - خونریزی خارجی:

هر گاه خون از مسیر خود (رگ ها) خارج شود و در روی بدن قابل رویت باشد خونریزی خارجی می باشد

ب - خونریزی داخلی:

هر گاه خون از مسیر خود (رگ ها) خارج شود و به داخل حفره هایی از بدن ریخته شود این خونریزی داخلی می باشد

نکته: احتمال مرگ و میر در خونریزی داخلی سه برابر خونریزی خارجی می باشد.

* انواع خونریزی خارجی شامل:

1- شریانی (سرخرگی):

خونریزی شریانی به عنوان عامل تهدید کننده حیات مطرح می باشد و خون از محل بریدگی به صورت سریع  و نبض دار خارج می شود و رنگ خون به رنگ قرمز روشن می باشد.

2- وریدی (سیاهرگی):

در خونریزی وریدی، خون آهسته و به رنگ قرمز تیره می باشد و حجم خون ممکن زیاد باشد ولی کنترل خونریزی میسر است.

3- مویرگی

 

روش های کنترل خونریزی خارجی:(کمک های اولیه)

1 -فشار مستقیم موضعی و بالا نگه داشتن عضوازسطح قلب:

برای فشار دادن ترجیحاً از گاز استریل استفاده شود و اگر در دسترس نبود از پارچه تمیز استفاده کنیم .

2- فشار بر نقاط فشار:

اگر خونریزی با روش مستقیم کنترل نشد از روش فوق استفاده می کنیم .

3- استفاده از آتل:

که شامل آتل معمو لی و بادی می باشد.

4- بستن تورنیکت: ( به عنوان آخرین چاره)

 به عنوان آخرین آقدام محسوب می شود زیرا پس از بستن تورنیکت هیچ خونی به اندام های پائین تر نمی رسد.

 

ب - خونریزی داخلی:

که در داخل بدن اتفاق می افتد و احتمال مرگ میر در این افراد سه برابر خطرناک تر از خونریزی خارجی است .

مثال: خونریزی دستگاه گوارش، خونریزی مغزی

 

علائم و نشانه های خونریزی داخلی :

1- وجود خون در ادرار و مدفوع

2- تهوع ، استفراغ ، سرگیجه

4- پوست سرد و مرطوب

5- نبض تند

6- کبودی و له شدگی

7- خونریزی زنانه غیر قاعدگی

 

اقدامات و کمک  های اولیه در خونریزی داخلی:

1- کنترل وارزیابی اولیه (abc)

2- دادن اکسیژن خالص

3- آتل بندی محل شکستگی

4- کمک های اولیه شوک

5- دادن آرامش به مصدوم

6- انتقال به مرکز درمانی

زخم ها :

به از بین رفتنه تداوم و یکپارچگی لایه های پوست و بافت های زیر آن گویند.

الف- زخم باز

به جراحتی گویند که همراه با خونریزی خارجی باشد و شامل:

1- خراشیدگی

2- بریدگی

3- پاره شدگی

4- کنده شدگی

5- سوراخ شدگی

6- قطع عضو

ب- زخم بسته

کوفتگی ، له شدگی

    پانسمان:

     روی زخم ها باید به درستی پوشیده شود و همچنین پوشش آن نیز ثابت گردد. به پوشاندن استریل روی زخم پانسمان گویند.

    بانداژ:

   بانداژ پوشش روی پانسمان را ثابت و محکم نگه می دارد.

-         هدف ازپانسمان و بانداژ:

   1-کنترل خونریزی

   2- پیشگیری از عفونت زخم

   3- خشک نگه داشتن محل زخم

   4- بی حرکت سازی محل زخم

   5- حفظ زخم ازآسیب های جدی تر

   6- جلوگیری از تورم

توجه:

پوشش روی زخم ها باید به حدی سفت بسته شود که جلوی خونریزی را بگیرد ولی مانع خونرسانی به بافتها نشود جهت پانسمان باید از گاز استریل یا از تنظیف جاذب رطوبت و یا چسب های حاوی بخش جاذب استفاده کرد اما در مواقع امدادی می توان از چند دستمال تمیز، حوله، البسه و یا هر پوشاک تمیزی استفاده کرد.

وسایل مورد نیاز پانسمان و بانداژ:

1- گاز استریل            

2- سرم شستشو

3- محلول ضدعفونی کننده

4 - باند نواری و باند سه گوش

5- پنبه              

6- پنس یا پنست

7-قیچی

 8- چسب هندی پلاست یا لکو پلاست

اصول پانسمان و بانداژ:

1- پانسمان و بانداژ باید خونریزی را بند آورد.

2- پس از باز کردن دقیق بانداژ، پانسمان در محل زخم باقی بماند.

3- پانسمان باید تمام زخم را بپوشاند.

4- بانداژ نه باید خیلی سفت باشد که جلوی خون رسانی را بگیرد و نه خیلی شل باشد که روی زخم بلغزد.

5- تمام لبه های پانسمان باید توسط بانداژ سفت شود.

6- نوک انگشتان باید آزاد بماند.

7- بانداژ نباید به صورت حلقوی و فشارنده و با قطر کم باشد.

8- از مصدوم نیز می توانید درباره شل یا سفت بودن بانداژ سوال کنید.

 

طریقه پانسمان:

1- ابتدا شستشوی محل زخم با سرم شستشو

2- ضد غفونی اطراف زخم با محلول های ضد عفونی کننده مانند بتادین

3- گذاشتن گاز استریل روی زخم

4- ثابت کردن گاز با چسب لکو پلاسم یا باند

 

آموزش با زبان ساده / مبحث خفگی

راههای یافتن تنفس:

1- حس کردن Feel (صورت و گونه ها)

2- گوش دادن Listen (صدای بازدم)

3- نگاه کردن Look (بالا و پایین رفتن قفسه سینه)

- تعريف خفگي:

به هرگونه انسداد راه تنفسی و نرسيدن اكسيژن به بافت ها و سلول هاي بدن خفگي مي گويند.

 -عوامل خفگي:

1- انسداد راه هوايي (شی خارجي)

2- استنشاق مواد سمی (گازگرفتگی)

3- آسیب های وارده به قفسه سینه

4- غرق شدگي

5- بيماري (سکته قلبی)

- علائم خفگي:

- اشكال در صحبت كردن

- تنفس نامنظم

- صورت قرمز و متورم

- سرفه هاي مداوم و چنگ زدن به گلو

- كبودي لب ها و بستر ناخن (سيانوز)

- پوست سرد

- کاهش یا توقف حرکت قفسه سینه

- كمك هاي اوليه در خفگي:

الف- باز كردن راه هوايي  

ب- برقراري تنفس مصنوعي

 

- روش هاي باز كردن راه هوايي :

- تشويق كردن به سرفه 

- ضربه زدن به پشت مصدوم

- روش هايم ليخ

 

- روش هاي دادن تنفس مصنوعي

1- دهان به دهان (خفگی ها)

2- دهان به بيني (در شگستگی فک و گردن)

3- دهان به دهان و بيني (کودکان)

4- تنفس با واسطه (در افرادی که دارای بیماری عفونی خطرناک بوده و با وسایلی مثل انگشت، دستکش، آمبو و ...

- تنفس دهان به دهان:

1- يك دست خود را روي پيشاني و دست ديگر را زير چانه مصدوم قرار دهيد.

2- با دستيكه روي پيشاني مصدوم گذاشته ايد بيني او را بين انگشتان خود بگيريد.

3- اگر محافظ دهان در اختيار داريد آن را مقابل دهان مصدوم قرار دهيد.

4- دهان خود را كاملا روي لب و دهان مصدوم ثابت كنيد و داخل دهان مصدوم فوت كنيد.

5- در حاليكه سر مصدوم را به عقب كشيده اید و چانه او را بالا نگاه  داشته ايد دهان خود را كنار بكشيد و به مصدوم اجازه بازدم دهيد.

!! مواردي كه تنفس دها ن به دهان ممنوع مي باشد!!

۱- وجود خونريزي شديد روي صورت واطراف دهان

2- موارد شكستگي هاي فك تحتاني

3- انقباض شديد عضلات فك

4- آغشته بودن اطراف دهان مصدوم به سم

ماساژ قلبي :

عبارت است از فشار منظمي كه با يك يا دو دست به ديواره جلويي سينه وارد مي مي شود.

توجه:

-         تنها انجام تنفس مصنوعي در حالت ايست قلبي فايده اي ندارد، زيرا خون اكسيژن دار رگ ها گردش نمي كند و به بافت هاي بدن نمي رسد.

-         هدف از انجام ماساژ قلبي به كار انداختن جريان مصنوعي خون  درعروق خوني به جاي ضربان قلب است.  

احياء قلبي و ريوي: (توسط يك امدادگر)

تعداد 2 بار تنفس مصنوعي

تعداد 15 بارماساژ قلبي

احياء قلبي و ريوي (توسط دو امدادگر):                                                     

تعداد 1 تنفس مصنوعي  /  تعداد 5 ماساژ قلبي

توضيح:

یكي از امدادگران مسئول بازنگه داشتن راه هوايي و دادن تنفس مصنوعي و ديگري نيز مسئوليت ماساژ قلبي را به عهده بگيرد

 

• خلاصه عمليات احياء قلبي و ريوي توسط يك امدادگر:

1- ازبیهوش بودن مصدوم اطمينان حاصل كنيد.

2- درخواست كمك كنيد.

3- راه هوايي مصدوم را باز كنيد

4- تنفس مصدوم را برقرار كنيد.

5- در صورت ايست تنفسي، 2 بار تنفس مصنوعي بدهيد (بدون وقفه).

6- نبض سرخرگ كاروتيد را بررسي كنيد.

7- در صورت ايست قلبي 15 بار ماساژ قلبي بدهيد.

8- سپس 2 بارتنفس بدهيد و اين چرخه را بصورت دو بار تنفس مصنوعي و 15 بار ماساژ قلبي ادامه دهيد.

9- به محض برقراري ضربان قلب و تنفس طبيعي مصدوم، ماساژ قلبي و تنفس مصنوعي را قطع كرده و بيمار را در وضعيت بهبودي قرار دهيد.

10- اگر تنفس و نبض برقرارنشد، احياء را تا رسيدن اورژانس ادامه دهيد.

• خلاصه عمليات احياء قلبي و ريوي توسط دو امدادگر:

1- از بيهوش بودن مصدوم اطمينان حاصل كنيد.

2- درخواست كمك كنيد و تقسيم وظايف كنيد.

3- راه هوايي  مصدوم را بازكنيد. (امدادگري كه مسئول دادن تنفس مصنوعي مي باشد)

4- تنفس مصدوم را برقرار كنيد.

5- درصورت ايست تنفسي، 2بار تنفس مصنوعي داده شود(بدون وقفه).

6- نبض سرخرگ كاروتيد را بررسي كنيد.

7- در صورت ايست قلبي 5 بارماساژ قلبي داده شود(توسط امدادگر مسئول ماساژ قلبي)

8- سپس 1 بارتنفس بدهيد و اين چرخه را بصورت 1 بار تنفس مصنوعي و 5 بار

ماساژ قلبي ادامه دهيد.

9- به محض برقراري ضربان قلب و تنفس طبيعي مصدوم، ماساژ قلبي و تنفس

مصنوعي را قطع كرده و بيمار را در وضعيت بهبودي قرار دهيد.

 10- اگر تنفس و نبض برقرار نشد، احياء را تا رسيدن اورژانس ادامه دهيد