آموزش با زبان ساده / مبحث مسمومیت

تعریف سم:

هر ماده ای که ورودش در بدن و یا تماس آن با پوست موجب اختلال در سلامتی گردد.

 

راههاي ورود سم به بدن:

1- گوارشي: سم از طريق دهان وارد شده و به وسيله دستگاه گوارش جذب

مي گردد.

2- تنفسي: سم از طريق دهان يا بيني وارد شده و به وسيله مخاطات دستگاه تنفس جذب مي شود.

3- تماسي: سم از طريق تماس با پوست وارد شده و به وسيله دستگاه گردش خون جذب مي شود.

4- جذب پوستي: سم از طريق پارگي در پوست ايجاد شده و به وسيله دستگاه گردش خون در كل بدن انتشار مي يابد

 

مسمومیت گوارشی:

سم گوارشی از طریق دهان وارد می شود. بیش از 80 درصد مسمومیت ها

در اثر سموم گوارشی روی می دهند و اغلب این سموم باعث سوختگی 

شیمیایی ، بوی خاص در دهان و تغییر رنگ در مخاط دهان می شوند.

قبل از درمان فرد سعی کنید نوع ماده سمی را بیابید(با پرسش از افراد

 خانواده بیمار یا مشاهده ظروف خالی حاوی سم).

 

علائم و نشانه های مسمومیت های گوارشی:

1- مردمک تنگ یا گشاد

2- تهوع، استفراغ، اسهال

3- درد شدید شکم

4- اتساع شکم

5- افزایش ترشح بزاق از دهان

6- تعریق بیش از حد

7- سوختگی دور دهان

8- بوی غیر عادی دهان

9- درد دهان و گلو حتی تا معده

اقدامات و کمک های اولیه:

1- اطلاعات ضروری زیر را بدست آورید:

- چه کسی؟     /  Who  /  نام، سن جنس فرد مسموم را بیابید

- چه چیزی؟  /  What/  نوع ماده سمی بلع شده را پیدا کنید.

- چه مقدار؟  / How much/   مقدار مصرف چه میزان است

- چگونه؟  /  How/  شرایط مسمومیت چگونه است

- چه زمانی؟ /  When / زمان رخداد مسومیت را مشخص کنید

 

2- باز نگه داشتن را هوایی

3- تماس با مرکز اورژانس(کنترل مسمومیت ها)

3- بررسی نبض و تنفس(در صورت بیهوشی)

3- رقیق کردن سم (به غیر از مواد نفتی و مشتقات نفتی)

6- وادار به استفراغ کردن

 نکته: از خورانیدن آب نمک به منظور وادار به استفراغ کردن خودداری کنید

 

نکات بسیار مهم: به هیچ وجه در شرایط زیر نباید فرد را وادار به استفراغ کرد.

1- بیمار در حال تشنج

2- بیمار بیهوش

3- زن بار دار در سه ماهه سوم حاملگی

4- فرد دارای سابقه بیماری پیشرفته قلبی یا حملات قلبی

5- فردی که مواد قلیایی یا اسیدی مصرف کرده باشد.

6-  فردی که مواد نفتی یا مشتقات نفتی آنرا بلعیده باشد.

7- فردی که استریکنین خورده باشد.

8- کودکان زیر 6 ماه

 

اقدامات و کمک های اولیه:

7- استفاده از شربت ایپکا (Ipecac) روش مطمئن، موثر و تقریباً بی خطر.

8- استفاده از زغال فعال(Activated Charcoal)

9- انتقال به مرکز درمانی و ....

 

مسمومیت تنفسی:

سموم تنفسي موادي هستندكه از طريق مجاري تنفسي وارد شده و از طريق ريه ها جذب بدن مي شوند.

منابع اصلي مسمو ميت هاي تنفسي:

1- گاز مونو اكسيد كربن

2- گاز دي اكسيد كربن

3- گاز كلر

4- گاز آمونياك

5- گاز سولفيد هيدروژن

6- گاز هاي بيهوشي و ....

علائم و نشانه های شايع مسمومیت های تنفسي:

1- سردرد و سرگيجه

2- تنگي نفس

3- گيجي و منگي

4- اشك ريزش و سوختگي چشم

5- سوختگي گلو و مجاري تنفسي

6- اختلال در سطح هوشياري

نكته: گاز منو اكسيد كربن بيش از 200 برابر گاز دي اكسيد كربن خطرناكتر است.

 

اقدامات و کمک های اولیه:

1- مراقب خود باشيد.! ! !

2- خيلي سريع مصدوم را از منطقه سمي خارج كنيد و او را در هواي آزاد قرار دهيد.

3- كمربند و يقه مصدوم را شل كنيد و راه هوايي او را باز نگه نگه داريد.

4- وضعيت او را ارزيابي كرده و در صورت لزوم اقدامات مقتضي  را به عمل آوريد.

5- اكسيژن 100% براي مصدوم بگذاريد. ( 6 ليتر اكسيژن در دقيقه)

6- سريع مصدوم را به بيمارستان منتقل كنيد

مسمومیت تماسی:

این نوع مسمومیت زمانی روی می دهد که ماده سمی از طریق پوست وارد بدن شده و از طریق دستگاه گردش خون در سراسر بدن توزیع گردد.

دو نوع  شایع سموم:

1- سموم صنعتی و حشره کش ها                              2- گیاهان

علائم و نشانه های مسمومیت تماسی:

1- التهاب یا قرمزی پوست                      4-  ظهور تاول

2- بثورات جلدی                                     5- تهوع و استفراغ

3- خارش                                               6- شوک

اقدامات و کمک های اولیه:

1- شستشوی پوست با مقادیر زیاد آب (آب و صابون)

2- در آوردن لباس و جواهر آلات

3- تماس با مرکز کنترل مسمومیت ها

4- انتقال مصدوم به مکز درمانی

 

نکته: بیاد داشته باشید که لباس آغشته به هر نوع ماده سمی خود باعث ادامه مسمومیت می شود و حتماٌ باید از بدن مصدوم خارج شود.

 

مسوميت هاي تزريقي:

پس از مسموميت گوارشي، مسموميت تزريقي دومين عامل مسموميت ها بشمار مي آيند.

چهارعمده موارد بروز:

1- مارگزيدگي

2- در اثر تزريق دارو به بدن

3- گزش حشرات

4- گاز گرفتگي حيوانات

 

مارگزيدگي:

ساليانه در جهان حدود 50000 نفر به دليل مارگزيدگي مي ميرند. اما درايران آمار دقيقي از موارد مارگزيدگي وجود ندارد،

مارها به دو دسته سمي و غير سمي تقسيم مي شوند.(چند خصيصه مارهاي سمي)

1- سر مثلثي شكل

2- مددمك هاي باريك دراز

3- لكه رنگي حساس به حرارت

4- طول كوتاه تر

5- رنگ هاي متفاوت تر

نكته: مارهاي سمي از دندان هاي نيش خود براي تزريق سم استفاده مي كنند. اين دندان ها هر چند هفته يكبار مي افتند و دندان هاي نيش جديدتري جايگزين آن مي شود.

 

علائم و نشانه هاي گزيدگي مارهاي سمي:

1- درد شديد و ناگهاني در محل گزش

2- دو سوراخ شدگي در كنار هم

3- تورم در محل گزش

4- تغيير رنگ و حتي تاول

5- تهوع - استفراغ – تعرق و ضعف

 

اقدامات و كمك هاي اوليه:

1- بيمار را آرام كنيد و به پشت بخوابانيد تا استراحت كند.

2- منتظر علائم  شوك حساسيتي باشيد.

3- شستشوي محل گزش با آب و صابون ضروري است.

4- حدوداً 3 سانتيمتر بالاتر محل گزش و همچنين 3 سانتيمتر پائين تر محل گزش توسط باند محدود كننده بسته شود.

5- استفاده از كمپرس سرد روي ناحيه گزيده شده توصيه مي شود.

6- نيشتر زدن و مكش سم مار از محل تزريق (خارج كردن سم مار از بدن مصدوم).

 

نكته: مكش دهاني و ساكش سم مار امروزه تنها در شرايط زير توصيه مي شود.

1- بهتر است از دستگاه مكش سم مار استفاده شود.

2- در حالي كه در دهان امدادگر زخمي وجود دارد، مكش دهاني ممنوع است.

3- طول مكيدن نبايد  بيشتر از 30 دقيقه طول بكشد.

4- بيش از 30 دقيقه از تزريق سم مار نگذشته باشد.

5- فرد را مار مرجاني نگزيده باشد.